Demir Eksikliği Anemisi
DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ
Birkaç farklı anemi türü olmasına rağmen demir eksikliği anemisi en sık görülen tipidir. Adından da anlaşılacağı gibi demir eksikliği anemisi tüm hücrelerin bir parçası olan ve önemli reaksiyonlar da yer alan demir mineralinin yetersizliğinden kaynaklanmaktadır. Eğer çok fazla demir kaybediyorsanız veya yeterli miktarda demir içeren gıdalar tüketmiyorsanız veya besinlerdeki demirin emiliminde yetersizlik var ise, vücut yeterince hemoglobin üretemez ve demir eksikliği anemisi sonunda gelişir. Demir vücut tarafından üretilemez bu nedenle tüketilen besinler yoluyla vücuda alınır. Diyetteki demirin yüzde 10–15 ‘i emilir, bu miktar demir depolarının durumu ve kan yapım hızına göre 4–5 kat artabilir.
Tedavi demir takviyeleri alarak ve demir açısından zengin gıdaların diyetle alınması ile sağlanır. Demir gıdalarda hem ve non-hem olarak iki formda bulunur. Hem demir kırmızı et, sakat at, tavuk eti ve balık gibi hayvansal ürünlerde bulunur. Non-hem demir kuru baklagiller, meyveler, kabak çekirdeği, buğday ve yeşil yapraklı sebzeler gibi bitkisel kaynaklarda ağırlıklı olarak bulunur. Emilimi hem demirine oranla daha düşüktür. Oksalat ve fosfor içeren besinler Non-Hem demirin emilimini engellerken Vitamin C ise emilimini artırmaktadır.
Normal erişkin bir kadın 28 mg demir tüketmesi gerekirken, gebelik ve emzirme döneminde bu miktar artmaktadır.
Demir yönünden zengin besinler şunlardır;
- Kırmızı et
- Tavuk ve hindi eti
- Kuru baklagiller (mercimek, bezelye, fasulye vb.)
- Balık eti
- Sakatlar (karaciğer yüksek kaynak)
- Fıstık ezmesi
- Soya
- Keçiboynuzu pekmezi
- Kuru meyveler (kuru kayısı, kuru erik ve kuru üzüm vb.)
- Tahin, susam
- Koyu yeşil yapraklı sebzeler
- Demirden zenginleştirilmiş tahıl ya da ekmek
- Kahverengi pirinç
Beslenmede Nelere Dikkat Edilir ise Demir Emilimi Artırılmış Olur?
- C vitamini demir emilimini artırdığı için demirden zengin olan besinlerle C vitamini içeren gıdaların tüketimi emilimini artıracaktır.
- Sebzeler tamamen öldürülmeden yarı çiğ yenmeli veya kendi suyu ile pişirilmelidir.
- Posa miktarı yüksek olan besinlerin fazla miktarda tüketimi demirin vücuttan atımını hızlandıracağı için posalı yiyecekler ile birlikte C vitamini alındığında posanın etkisi azalıcaktır.
- Mayalı ekmek tüketimi demirin emilimini artırmaktadır. Mayasız ekmek olarak bilinen yufka veya lavaş ekmeği demir emilimini azaltmaktadır.
- Kuru baklagillerin iyi pişirilmemesi demirin yeterli bir şekilde emilememesini neden olur ayrıca bol yeşillik ile tüketilmesi demir emilimini artıracaktır.
- Diyetle fazla miktarda kalsiyumdan zengin olan süt ve ürünlerinin tüketilmesi demir emilimini olumsuz etkilemektedir.
- Etlerin kavrularak ve fazla pişirilmesi demirin biyoyararlılığını azaltacağı için uygun pişirme tekniği kullanılmalıdır.
- Nitrat ve nitritin kullanıldığı sosis, salam ve birçok hazır besinin tüketimi alınan demirin biyoyararlılığını azaltır.
- Çay ve kahve tüketimi demir emilimini azalttığı için yemeklerden hemen sonra tüketilmemelidir.
Risk Altındaki Gruplar
- Hızlı büyüme nedeniyle artan demir gereksinimleri nedeniyle çocuklar
- Hamile kadınlar
- Menstruasyon döngüsü nedeniyle kayıpları artan ergenlik çağındaki kızlar
- Çocuk doğurma çağındaki kadınlar
- Hızlı büyüme ve diyet ile yetersiz alımı nedeniyle en sık altı ay ve üç yaş arası çocuklar
- Vejetaryan beslenme şekline sahip bireyler
- Bağırsak ve mide hastalığı olanlar (Çölyak, Chron Hastalığı gibi)
Süt veya yoğurt …………. gr (200 cc 0.2 mg Fe)
Et ………….. gr ( 30 gr 0.9 mg Fe )
Kurubaklagiller …………..kaşık ( 2 yemek kaşığı 1.3 mg Fe)
Yumurta ………….. adet ( 1 adet 1.1 mg Fe )
Peynir ………….. gr ( 30 gr 0.2 mg Fe )
Pekmez …………. gr ( 10 gr 1 mg Fe )
Kuru Kayısı ………….. adet ( 3 adet 1.4 mg Fe )
Sebze …………. yemek kaşığı ( 2 yemek kaşığı 1.6 mg Fe )
Portakal …………. adet ( 1 orta boy 0.4 mg Fe ) ……………………………meyve
Ekmek (pilav, makarna) ………. …dilim ( 1 ince dilim 0.2 mg Fe ) …………………………….yağ
